Somos familia

“Tu eres mi papi y tu eres mi mami, y yo la hija. Somos una familia”. Hangend aan onze schouders en met een glimlach van oor tot oor worden we bestempeld als vader en moeder, haar ouders. En naar mate we langer op de ranch zijn, de kinderen ons beter leren kennen, hoe meer kinderen ons zo noemen. Ligt hier een groot verlangen naar het zijn van een gezin bij deze kinderen? Hoe zien zij families en gezinnen voor zich? Een interessant, maar ook complex onderwerp hier in Honduras en ook voor de kinderen op de ranch. Idealiter groeien de kinderen op in een echt gezin, waar constant de aanwezigheid van (een) ouder(s) is. De realiteit is echter anders. Daarom, middels deze blog, een inkijkje over wat we tot nu toe geleerd hebben over families en relaties hier in Honduras. 

Allereerst; gezinssituaties zijn complex hier. Wat we van de kinderen horen en weten is dat een stabiele gezinssituatie niet gewoon is. Als de kinderen van de ranch broers en/ of zussen hebben komt het vaak voor dat er alleen een gedeelde vader of moeder is. Vader heeft kinderen met meerdere vrouwen of moeder heeft kinderen met meerdere mannen. Ontrouw zijn aan elkaar is niet ongewoon. En daarmee zijn stabiele en veilige gezinssituaties vaak niet haalbaar. Daar waar NPH al ruim 30 jaar kinderen opvangt, zijn zij zeker niet de enige instelling in Honduras.

Tot 2014/2015 waren er in het land openbare en door de regering gefinancierde instellingen, waar kinderen opgevangen werden als ze niet meer thuis konden blijven wonen. Maar sinds ongeveer 6 jaar heeft de overheid het bestaan van deze huizen verboden. Dit is een probleem, omdat er nu minder mogelijkheden zijn om kinderen op te vangen door het hele land heen. En we kunnen niet veronderstellen dat de laatste jaren de gezinssituaties zodoende verbeterd zijn, dat externe opvang niet meer nodig is.

Sinds de bekendmaking van de sluiting van de openbare huizen werden de kinderen van de één op andere dag overgeplaatst. Dat betekende voor NPH dat er op zondag grote voorbereidingen getroffen moesten worden en op maandag plotsklaps tientallen kinderen op de stoep stonden. Kinderen met of zonder broers en zussen, met of zonder officiële papieren en documenten en sommigen zelfs zonder achternaam. Gerben schreef daar laatst al wat over op Facebook. Waar komen deze kinderen vandaan? Wie zijn hun familie en wat hebben ze al meegemaakt? Niemand die het wist. Het enige dat op dat moment telde was voor de kinderen te zorgen.

Waarom de kinderen, soms al jarenlang, op de ranch wonen is om uiteenlopende redenen. Daar waar veel ontrouw heerst, betekent dat vaak dat één van de ouders de zorg van de kinderen op zich moet nemen. Maar financiële zorgen, een drugs- of alcoholverslaving, onderlinge wrijving (met of zonder geweld), het niet hebben van onderdak of andere mensen om op terug te vallen of het niet willen hebben van de kinderen, maakt dat de kinderen thuis in erbarmelijke omstandigheden moeten (over)leven. We hebben al meerdere verhalen gehoord over verschillende thuissituaties en achtergrondverhalen van kinderen.

Kinderen die thuis opgesloten worden en dagen alleen thuis zijn, omdat moeder als prostituee op straat werkt en vader niet in beeld is. Een kind dat alleen zonder ouders al drie keer bij de Mexicaanse grens heeft gestaan, gestuurd door ouders met een beetje geld en tussen vreemden (met vaak verkeerde bedoelingen) in de hoop op een andere toekomst. Kinderen die hebben moeten zien hoe hun moeder voor hun ogen op straat vermoord werd. Een meisje dat heeft gezien dat de vader van haar tweelingzusjes (een andere man dan haar eigen vader), een van de twee meisjes vermoorde en zij daarom op de vlucht moest met haar broertje en zusje. En zo gaan de verhalen nog wel even door. Zeer heftige verhalen die de nood en zorg voor deze kinderen maar weer goed duidelijk maakt. En niet alleen tijdelijke zorg, maar ook langdurige (geestelijke) zorg om deze ervaringen te kunnen verwerken. En dat is vaak nog wel een uitdaging, waar er soms meer hulp nodig is dan er gegeven kan worden.

Het is niet gemakkelijk om deze verhalen aan te horen. Het gaat ons geregeld aan het hart en we kunnen het soms maar nauwelijks geloven dat dit realistische verhalen zijn. Dat dit dus gewoon gebeurt. Geregeld hebben we het met elkaar erover gehad dat huizen als deze, waar kinderen met z’n tienen of meer bij elkaar wonen, verreweg van ideaal zijn. Geen stabiele rustige situaties, geen ouders die de kinderen de soms nodige ‘schop onder de kont’ geven en geen onvoorwaardelijke liefde. Echter doen de tios en tias, de verzorgers van de kinderen, hun uiterste best om voor de kinderen te zorgen en hen de liefde te geven die ze nodig hebben. Het doet ons maar al te vaak weer beseffen hoe gelukkig we mogen zijn met een fijne familie. Ondanks de fysieke afstand die we nu al meer dan een jaar ervaren, kunnen we nog steeds onze levens delen en voelen we ons gesteund door onze familie. Wat voor ons zo vanzelfsprekend is, geldt dat in dit land niet voor iedereen.

We merken aan de kinderen dat hun beeld van een relatie tussen man en vrouw (bijvoorbeeld) verknipt is (in onze optiek). Maar niet alleen bij de kinderen, ook bij volwassen leeft het idee dat vreemdgaan normaal is. Toen Gerben van het voorjaar met een paar vrouwelijke collega’s in de hoofdstad ging eten en wat ging drinken, was een van de eerste vragen die gesteld werd: “Ben je wel eens vreemd gegaan?”, en, “Wat vindt Laurine ervan, dat jij hier alleen bent zonder haar?”. Het vertrouwen in elkaar hebben dat je samen bij elkaar blijft is blijkbaar bijzonder. Het delen van je leven samen, zonder een derde partij komt voor, maar in de meerderheid van de gevallen zijn gezinssituaties verknipt.

En daarmee ook het gezinsbeeld van de kinderen op de ranch. Toen we eenmaal het vertrouwen in de kinderen hadden opgebouwd en ze wisten dat wij getrouwd zijn, kwamen de vragen: “Waar woon jij?” – “In casita 1.” – “Waar woont Gerben.” – “Ook in Casita 1.” – “En slapen jullie samen in één bed?” De monden vielen lichtjes open, dit was nieuw voor ze. En misschien is dat ook wel de reden waarom we gezien worden als ‘papa’ en ‘mama’. De wens naar een stabiele situatie. Maar als je de kinderen zou vragen hoe ze het vinden op de ranch zal praktisch iedereen zeggen dat zij/ hij het heel fijn heeft. En dat is ook te begrijpen. Dan kunnen we wel zeggen dat het beste is als kinderen in een stabiel gezin thuis horen, maar in de gevallen van deze kinderen en in dit land zijn veilige gezinnen niet te garanderen. En dan is het maar al te fijn dat ze hier toch een soort van thuis hebben. In ieder geval een plek zonder geweld, angst en spanningen. Een plek met voldoende eten, onderwijs, (fysieke) zorg en vrienden.

En dat is al winst!